Bộ Lại là một bộ trong Lục bộ của triều đình nhà Nguyễn, nắm việc quan tước, phong tước, ân ban thuyên chuyển, lựa chọn, xét công, bãi truất và thăng thưởng, bổ sung quan lại, cung cấp người cho các nha môn. Bộ Lại gần với Bộ Nội vụ thời nay. (Hình ảnh chụp lại từ BT Lịch sử Quốc gia).
Đứng đầu các Bộ trong Lục bộ là quan Thượng thư, tương đương Bộ trưởng ngày nay. Một người nổi tiếng từng làm Thượng thư Bộ Lại là Nguyễn Cư Trinh (1716 - 1767). Ông làm quan đời chúa Nguyễn Phúc Khoát, đã nhiều lần cầm binh dẹp loạn, khai hoang lập ấp, mở cõi phía Nam.
Bộ Lễ giữ việc lễ nghi, tế tự, khánh tiết, yến tiệc, trường học, thi cử, áo mũ, ấn tín, phù hiệu, chương tấu, biểu văn, sứ thần cống nạp, các quan chầu mừng, tư thiên giám, thuốc thang, bói toán, tăng lục, đạo lục, giáo phường, đồng văn nhã nhạc.
Đến thời vua Duy Tân, Bộ Lễ được thay thế bởi Bộ Học để cai quản việc học hành, thi cử. Có thể nói bộ này tương đương với Bộ giáo dục và đào tạo và Bộ văn hóa thông tin ngày nay. Nhân vật lịch sử nổi tiếng từng đứng đầu bộ này là ông Cao Xuân Dục (1843–1923).
Bộ Hộ thời Nguyễn giữ chính sách điền thổ, hộ khẩu, tiền thóc, điều hòa nguồn của cải nhà nước, có chức năng gần với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ngày nay.
Nhân vật nổi tiếng từng làm Thượng thư Bộ Hộ là Phạm Phú Thứ (1820–1883). Ông cùng với Nguyễn Trường Tộ là những người có quan điểm canh tân đất nước trong những năm cuối thế kỷ 19.
Bộ Công coi việc xây dựng thành hào, cầu cống đường sá, việc thổ mộc, thợ thuyền, tu sửa xây dựng, thi hành lệnh cấm về núi rừng, vườn tược và sông ngòi. Có thể coi Bộ Công tương đương với bộ Giao thông Vận tải và bộ Xây dựng ngày nay.
Một bức tranh vẽ cảnh các quan nhà Nguyễn thực hiện Lễ Phụng mệnh tại Hoàng thành Huế xưa. Ngoài bốn bộ đã kể đến ở trên, Lục bộ còn hai bộ khác là Bộ Binh (tương đương Bộ Quốc phòng) và Bộ Hình (tương đương Tòa án Tối cao), tiếc rằng tranh vẽ về hai bộ này không còn được lưu giữ.
Bức tranh này vẽ Viện Cơ mật, là một cơ quan thành lập năm 1834 dưới thời vua Minh Mạng. Đây là cơ quan tư vấn của nhà vua, do bốn đại thần điều hành. Các vị đại thần của viện Cơ mật thường mang danh hiệu Đại học sĩ của các điện Đông Các, Văn Minh, Võ Hiển và Cần Chánh.