Cụ bà người Tà Ôi mặc trang phục dzèng truyền thống

 

Nhộn nhịp dệt dzèng

 

Trao đổi với chúng tôi, bà Mai Thị Hợp - Tổ trưởng tổ dệt dzèng ở thị trấn A Lưới cho hay, sản phẩm dzèng của tổ cũng như của người dân trên địa bàn làm ra được đưa đến các địa phương khác như Nam Đông (Thừa Thiên - Huế), Đông Giang, Tây Giang (Quảng Nam), Hướng Hóa, Đakrông (Quảng Trị), Đà Nẵng... tiêu thụ. Tổ dệt do bà Hợp làm tổ trưởng đến nay đã có 35 phụ nữ các dân tộc Cơ Tu, Pa Kô, Vân Kiều, Pa Hy trên địa bàn huyện học hỏi mặc dù đây là nghề truyền thống của riêng người Tà Ôi. Những năm qua, tổ đã mở 5 đợt dạy nghề, thu hút hàng trăm chị em các dân tộc trên địa bàn huyện học hỏi. Ngoài phát triển nghề dệt dzèng ở hầu khắp các hộ gia đình, hiện ở A Lưới đã có 3 tổ hợp dệt được thành lập ở các xã Phú Vinh, A Đớt và thị trấn A Lưới. Thổ cẩm này thường được trang trí các hoa văn họa tiết truyền thống bằng các gam màu đỏ, trắng, vàng, đen…

 

Chị Hồ Thị Thân (38 tuổi) ở xã Phú Vinh cho biết, trước đây chị em chúng tôi không ai biết dệt dzèng, nhưng sau khi được dạy nghề, chúng tôi đã biết dệt để có thu nhập từ nghề dệt dzèng khoảng 2 triệu đồng mỗi tháng. Sở dĩ dzèng của A Lưới được khách hàng đánh giá cao là nhờ có chất lượng tốt và có tính sáng tạo rất cao. Dù chủ yếu dệt lúc nông nhàn nhưng mỗi tháng gia đình chị Thân cũng có thu nhập thêm gần 2 triệu đồng.

 

Theo Phòng kinh tế hạ tầng huyện A Lưới, tính đến tháng cuối năm 2017, toàn huyện có 7 cơ sở sản xuất nghề dệt dzèng thổ cẩm truyền thống (thị trấn A Lưới, xã Nhâm, Phú Vinh, Hồng Thượng, A Roàng, A Đớt, A Ngo) và 1 hợp tác xã (HTX) Dệt thổ cẩm A Co, với khoảng 300 lao động. Bên cạnh đó, hiện địa phương đã có 2 làng nghề được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế công nhận là làng nghề truyền thống bao gồm làng nghề dệt dzèng A Hưa (xã Nhâm) và làng nghề dệt dzèng A Đớt (xã A Đớt), mỗi năm đào tạo hàng chục người về kỹ thuật may trang phục truyền thống.

Sản phẩm dzèng A Lưới

 

Hỗ trợ phục hưng nghề truyền thống

 

Thời gian qua, Trung tâm khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp đã tiến hành khảo sát, thẩm định và hỗ trợ cho HTX Dệt thổ cẩm A Co 35 triệu đồng mua bộ dàn khung dệt cải tiến và các phụ kiện đi kèm, với công suất từ 15 - 20 mét vải/ngày. Được tiếp sức từ nguồn vốn khuyến công, HTX dệt thổ cẩm A Co đã mạnh dạn đầu tư gần 100 triệu đồng trang bị máy sản xuất vải dzèng. Qua đó góp phần thay đổi mô hình sản xuất từ thủ công sang máy móc ở huyện vùng cao này.

 

Bà Lê Thị Thêm, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện A Lưới cho biết, Phòng luôn tuyên truyền, vận động các hộ gia đình giữ gìn và phát triển nghề dệt dzèng và đang tiến tới xây dựng đề án bảo tồn hoa văn trên thổ cẩm này. Huyện A Lưới cũng đã có chính sách hỗ trợ kinh phí đào tạo, tập huấn kỹ thuật, sản xuất những mặt hàng phục vụ nhu cầu thị trường hàng hóa cho những người làm nghề dệt dzèng. Hiện nay, có nhiều du khách tìm đến huyện miền núi A Lưới để “mục kích” những công đoạn dệt dzèng và mua sản phẩm dzèng của người dân nơi đây. Ngoài ra, sản phẩm dzèng còn được trưng bày ở các hội chợ, làng nghề tại TP Huế, TP Đà Nẵng…

 

Qua đợt khảo sát mới đây, hầu hết những gia đình có nghề dệt dzèng trên địa bàn huyện đều có thu nhập ổn định. Huyện miền núi A Lưới đang dần thoát nghèo nhờ việc phát triển nghề dệt dzèng truyền thống. Hiện nay, có gần 100% phụ nữ tại các xã như Nhâm, Hồng Thái, A Ngo, A Roàng, A Đớt và một phần thị trấn A Lưới đều có khả năng dệt dzèng. Nghề này đã và đang giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần lẫn vật chất của đồng bào A Lưới khi nghề dệt dzèng tạo thêm thu nhập cho bà con và phục vụ du lịch, nghiên cứu văn hóa…

 

Bà Nguyễn Thị Hồng - Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Dệt thổ cẩm A Co cho hay, từ khi có dàn khung dệt cải tiến, năng suất tại HTX tăng lên rõ rệt, chất liệu vải sản xuất ra nhẹ, bền đẹp, giá thành thấp nên được thị trường ưa chuộng. Năng suất của máy gấp 5 - 7 người, trung bình mỗi người dệt 1 tấm vải dzèng dài 3m mất hơn 1 tuần, trong khi đó máy dệt cải tiến có thể dệt từ 15 - 20 mét vải dzèng/ngày. Đặc biệt là các trường dân tộc đã chọn sản phẩm từ khung dệt cải tiến để may áo quần cho học sinh. Trong thời gian tới, HTX xin thêm 1- 2 máy nữa, xin hỗ trợ công tác đào tạo kỹ thuật cho con em đồng bào để nâng cao tay nghề làm việc tại HTX.

 

Về các xã của huyện vùng cao A Lưới hôm nay, chỉ thấy một màu xanh bát ngát của rừng keo lai hai bên đường. Những “sơn đạo” trước đây “nắng bụi mưa bùn” nay đã được bê tông và nhựa hóa; những căn nhà lụp xụp ngày nào giờ được sửa sang, xây mới xinh đẹp, khang trang ẩn hiện trong các vườn cây ăn quả. Đời sống kinh tế của đồng bào thiểu số nơi đây ngày càng nâng cao. Trong những thành quả đó, nghề dệt dzèng cho thu nhập tuy chưa cao nhưng ổn định đã đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xóa đói giảm nghèo ở huyện miền núi trên dãy Trường Sơn. Tháng 1/2017, nghề dệt dzèng ở huyện miền núi A Lưới đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Phụ nữ Tà Ôi giới thiệu sản phẩm truyền thống

 

Tiên Sa